از گرجستان به دهکده‌ای در شمیران | انگشتر یاقوت و زمرد «خازن‌الدوله» نشانه چه بود؟
تاریخ انتشار: ۳۰ دی ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۸۹۲۸۴۶
همشهری آنلاین - نگار حسینخانی: سوهانک، جایی که به‌عنوان تفرجگاهی مهم برای فتحعلی شاه قاجار مطرح بوده. علاوه بر این، نام سوهانک به‌عنوان محل رویدادی مهم در تاریخ قاجار نیز ثبت شده است؛ وقتی که ناصرالدین‌شاه دست خط برکناری میرزا آقاخان نوری، صدراعظم وقت را هنگام اقامت خود در سوهانک صادر کرده است. گذشته از همه اینها، سوهانک محل اقامت یکی از زنان فتحعلی‌شاه نیز بوده است؛ زنی که از گرجستان آمد و پس از عزیز شدن در دربار قاجار سوهانک را برای زندگی برگزید.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
اما این زن یا همان خازن‌الدوله که بود؟ چرا به این نام ملقب شد؟ او چه اهمیتی در تاریخ شمیران دارد؟ پاسخ پرسش‌هایی از این دست را با گذری بر برخی کتاب‌های تاریخ و جغرافیای تاریخی شمیران خواهیم یافت.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
پیش از این هم در صفحه «تاریخ شفاهی» از اهمیت محله‌های شمیران برای شاهان قاجار نوشته‌ایم؛ اینکه آب و هوا و همچنین موقعیت جغرافیایی این محله‌ها، مردان قجر را به آنجا می‌کشانده و همین رفت و آمدها باعث می‌شده آنها که علاقه وافری هم به تجدید فراش داشتند، از میان اهالی این مناطق دخترانی نیز برای همسری برگزینند. قصه این‌بار اما متفاوت است.
رضاقلی‌خان هدایت در جلد نهم از کتاب «روضه‌الصفای ناصری» خودش بارها از عیش و شکارهای فتحعلی‌شاه قاجار در سوهانک می‌نویسد. وقتی فتحعلی‌شاه برای شکار و استراحت در میانه‌های قرن سیزده خورشیدی به کشتزارها و باغ‌هایی قدیمی سوهانک مانند «دره پولاد وحش»، «باغ حدیقه»، «جهان‌بخش»، «بند تله‌هرز»، «بیدستان» و... می‌رفت متوجه شد که این دهکده، محل بسیار مناسبی است برای اینکه چهل و یکمین همسرش را برای اقامت به آنجا ببرد. البته آنها که هم‌اکنون در شهرک‌های جداشده از سوهانک مانند شهرک نفت، شهرک شهیدمحلاتی، شهرک کارکنان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، شهرک قائم، شهرک ابوذر و شهرک کوثر زندگی می‌کنند به خوبی می‌دانند که سوهانک امروز ربط چندانی به سوهانک ماجرای فتحعلی‌شاه و خازن‌الدوله ندارد. اما این زن که بود و چگونه سر از دربار قاجار و سوهانک درآورد؟
وقتی آقامحمدخان قاجار در سال ۱۲۱۱ ه. ق. به تفلیس حمله کرد، احتمالاً نمی‌توانست حدس بزند یکی از دختران مسیحی که با خود به اسارت می‌آورد، در آینده‌ای نزدیک تبدیل به یکی از معتمدان دربارش خواهد شد. «گلبدن خانم» از جمله مسیحیان گرجی بود که در تفلیس به اسارت درآمد و در اختیار خاندان حاجی ابراهیم خان اعتمادالدوله شیرازی قرار گرفت. فرزند حاجی ابراهیم خان، اسدالله خان او را تصاحب کرد و در سلک کنیزان خود درآورد. با دستگیری اعتمادالدوله و فرزندانش به دستور فتحعلی شاه، اموال این خاندان که شامل کنیزان نیز می‌شد به تصرف شاه درآمد.
گلبدن خانم از جمله این کنیزان بود که به خدمت مادر شاه، مهدعلیا گماشته شد. با فوت مهدعلیا، شاه به همسران خود پیشنهاد داد تا یکی را از میان خود برای اداره امور حرم انتخاب کنند. همسران شاه در پاسخ به پیشنهاد شاه از او خواستند تا از میان کنیزان مهدعلیا یکی را به این سمت برگزیند و گلبدن خانم انتخاب شد. مسئولیت گلبدن، صندوقداری خزائن و اداره امور مالی حرمخانه بود. در یکی از کتاب‌های تاریخ قاجار می‌خوانیم: «آنچه نقود و اجناس جواهر و غیره در صندوقخانه مبارکه بود متصرف گردید. تمام حرمخانه در اطاعتش بودند. از مواجب، لباس، انعام و بخشش به هر کس هرچه می‌رسید به توسط او داده می‌شد».
گلبدن خانم که حال صندوقدار خوانده می‌شد در امر صندوقداری و امانتداری بسیار موفق بود. به هیچ‌وجه جواهر و کالایی را بدون اجازه فتحعلی شاه به کسی واگذار نمی‌کرد. علاوه بر آن اجازه دخول و خروج افراد به حرمخانه از سوی او صادر می‌شد. انگشتر یاقوت گلبدن به منزله اجازه ورود و انگشتر زمردش به منزله اجازه خروج افراد محسوب می‌شد. مهر او در این دوره چنین بود: «معتبر در ممالک ایران»، «قبض صندوقدار شاه جهان». تدبیر در اداره امور حرمخانه و صندوق خزائن موجب علاقه شاه به گلبدن خانم شد و او را به عقد خود درآورد و بر اعتبارش افزود. او از سوی شاه ملقب به خازن‌الدوله شد. مهر شخص شاه هم نزد او نگهداشته می‌شد.
گلبدن خانم از فتحعلی‌شاه ۲ پسر به نام‌های بهمن میرزا بهاءالدوله و سیف‌الله میرزا داشت. او پس از مرگ همسرش در دوره محمد شاه نیز از ارج و قرب برخوردار بود و از جمله زنانی بود که در حضور شاه اجازه نشستن داشت، اما دیگر سمتی در دربار نداشت. پس از سفر زیارت خانه خدا به دربار بازگشت و پس از مدتی درگذشت.
از جیب خلیفهاقامت خازن‌الدوله در سوهانک شمیران، باعث شد که این زن پرنفوذ در درباره قاجار، نگاهی متفاوت به شمال تهران داشته باشد. او که دستش به خزانه بود و می‌توانست برای برخی امور از جیب خلیفه هزینه کند ساخت و مرمت برخی بناهای مذهبی و تاریخی را در دستور کار خود قرار داد. وقتی ازآبادی‌های رندان و سنگان می‌گذشت و بقعه‌های ویران امامزاده داود(ع)، امامزاده عمادالدین پدر امامزاده داود(ع) و امامزاده علاءالدین و امامزاده قاسم و امامزاده عقیل برادران امامزاده داود(ع) را می‌دید به این فکر می‌کرد که برای مرمت این بقعه‌ها باید فکری کند. از این‌رو بود که تصمیم گرفت در سال ۱۲۴۸ بقعه امامزاده داود(ع) را که در دوران صفویه ساخته شده اما به ویرانه‌ای تبدیل شده بود مرمت کند. در برخی منابع نوشته‌اند که بقعه امامزاده داود(ع) در دوران فتحعلی‌شاه توسعه‌یافته است اما اغلب به نقش خازن‌الدوله در این امر اشاره‌ای نکرده‌اند.
----------------------------------------------------
*منتشر شده در همشهری محله یک به تاریخ ۱۳۹۳/۵/۱۱
کد خبر 735857 برچسب‌ها محله همشهری محله تهرانمنبع: همشهری آنلاین
کلیدواژه: محله همشهری محله تهران امامزاده داود ع فتحعلی شاه
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۸۹۲۸۴۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
موی روی لاله گوش نشانه چیست؟
به گزارش گروه اجتماعی ایسکانیوز، حضور موی گوش یا موی درون گوش را نباید به آسانی نادیده گرفت. اگر چشمان پنجره‌های روح هستند، گوش‌ها پنجره‌هایی به سمت قلب محسوب می‌شوند. به همین دلیل، ما در بخش سلامت می‌خواهیم به شما بگوییم که حضور موی گوش شما می‌تواند به عنوان یک هشدار جدی درباره سلامتی شما باشد. به گفته علم، موهای درون مجرای گوش، مانند یک باغ کوچک پر از موهای سیاه، یک نشانه شایع برای حمله قلبی است.
بیشتر بخوانید: چگونه تشخیص دهیم ریزش مو داریم؟در سال ۱۹۷۳ دکتر ساندرز تی. فرانک و تیم تحقیقاتی اش پژوهشی را در ژورنال پزشکی نیو اینگلند منتشر کردند که مدعی بودند چین و چروک مورب نرمه‌ی گوش، که بعداً به نام "علامت فرانک" شناخته شد، می‌تواند نشان‌دهنده‌ی وجود بیماری سرخرگ‌های قلبی (سی اِی دی) باشد.
سی اِی دی یک مشکل گرفتگی عروق است که در آن پلاک‌های مومی درون رگ‌ها جمع می‌شوند و با نام تصلب شرایین نیز شناخته می‌شود. هنوز هم نمی‌دانیم چگونه این ایده به ذهن این پزشکان رسید، اما پژوهش‌های بعدی نیز نشان داده‌اند که علامت فرانک می‌تواند نشان دهنده‌ی بیماری‌های قلبی و عروقی دیگری نیز باشد.
گروهی از پزشکان که به این ارتباط غیب‌گویانه بین گوش و قلب معتقد شده بودند، برای پیدا کردن پاسخ به این پرسش که آیا موی داخل مجرای گوش می‌تواند نشانگر بیماری سرخرگ‌های قلبی باشد، با متخصصان پوست همکاری کردند.
در سال ۱۹۸۴، مطلبی در ژورنال پزشکی نیواینگلند منتشر شد که در آن ادعا شده بود وجود چین و چروک مورب نرمه گوش، که علامت فرانک نامیده می‌شود، می‌تواند نشانگر بیماری سرخرگ‌های قلبی باشد. در این مطالعه که بر روی ۴۳ مرد و ۲۰ زن صورت گرفته بود، ۹۰ درصد از شرکت کنندگانی که این علامت را داشتند، نارسایی قلبی را تجربه کرده بودند.
در گذشته، برخی پزشکان از جمله ریچارد اف. واگنر از دانشکده پزشکی دانشگاه بوستون، باور داشتند که بالا بودن سطح هورمون آندروژن در بدن به دلیل افزایش تولید سلول‌های قرمز خون، می‌تواند منجر به ایجاد لخته در عروق شود.
در سال ۱۹۹۱، پژوهش دیگری نیز در ژورنال قلب انگلستان منتشر شد که بیان می‌کرد در بین ۶۰۲ بیمار مرد مبتلا به سی‌ای دی و ۳۰۰ مرد سالم، وجود چین و چروک مورب نرمه‌ی گوش با افزایش ریسک بروز سی‌ای دی مرتبط است.
همچنین در سال ۱۹۹۲، یک پژوهش دیگر نیز در ژورنال قلب آمریکا منتشر شد که نتایج مشابهی را تأیید کرد. این پژوهش‌ها به معنای قطعی وجود رابطه‌ی میان چین نرمه‌ی گوش و موی گوش با بروز سی‌ای دی نیستند، اما این نتایج باعث شدند که این موضوع مورد توجه پزشکان و پژوهشگران قرار گیرد.
مطابق با یافته‌های ادستون ای، چین نرمه‌ی گوش و موی گوش با بیماری سی‌ای دی در مردان و زنان به شدت مرتبط است. همچنین چین نرمه‌ی گوش با مرگ ناگهانی قلبی (اس سی دی) در مردان مرتبط است. همچنین، بیماران جوان‌تر باعث بالا رفتن ارزش اخباری مثبت می‌شوند.
در پژوهش ای، ۵۲۰ کالبدشکافی مورد بررسی قرار گرفته بود و برخی ویژگی‌های بدنی مانند بی ام آی، وزن طحال، ضخامت چربی شکمی و شش ویژگی دیگر نیز ارزیابی شده بودند. این مقاله در نسخه‌ی ماه ژوئن ۲۰۰۶ ژورنال امریکایی آسیب شناسی پزشکی قانونی منتشر شده بود.
حرف آخر: هر مویی روی لاله گوش علامت بیماری نیستهنوز دلایل دقیق ارتباط بین موی گوش و حمله‌ی قلبی مشخص نیست. برخی افراد معتقدند که مصرف مکمل‌های تستوسترون ممکن است در این ارتباط نقش داشته باشد، در حالی که دیگران فکر می‌کنند که افزایش وزن و چاقی باعث افزایش خطر حمله قلبی می‌شود. با این حال، هیچ کس نمی‌تواند موی داخل گوش را به طور مستقیم به عنوان عاملی برای این ارتباط مرتبط با حمله‌ی قلبی معرفی کند.
انتهای پیام/
کد خبر: 1229231 برچسب‌ها دانستنی ها
خودکشی دانشجوی کارشناسی ارشد در کوی دانشگاه تهران